Συχνά βλέπουμε ανθρώπους στη δουλειά μας ή στο κοινωνικό μας περίγυρο, ακόμη και στην οικογένεια μας, να είναι εξαντλημένοι συναισθηματικά λόγω της δουλειάς τους. Η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να είναι μια κατάσταση που βιώνουν, όπως και πάρα πολλοί εργαζόμενοι ανά τον κόσμο.
Τί είναι όμως επαγγελματική εξουθένωση;
Αφορά μια πολύ δυσάρεστη και χρόνια κατάσταση, κατά την οποία ένας άνθρωπος νιώθει έντονη συναισθηματική και σωματική κόπωση εξαιτίας της δουλειάς που κάνει.
Πώς είναι ένας άνθρωπος που έχει «καεί» εργασιακά;
Τα συμπτώματα και η εμφάνιση αυτών των εργαζομένων διαφέρουν. Δεν μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι υπάρχει μια ενιαία εικόνα και ίδιος τρόπος εκδήλωσης του burnout, ωστόσο, οι εργαζόμενοι αυτοί μπορεί να δηλώνουν κουρασμένοι σωματικά και ψυχικά, με χαμηλή διάθεση, ευερεθιστότητα, νεύρα, άγχος, κρίσεις πανικού, κακή ποιότητα ύπνου, ανεπαρκής ύπνος, κακή διατροφή, έναρξη ή αύξηση καπνίσματος, αρνητικές σκέψεις, κυνισμός, απάθεια προς το αντικείμενο της δουλειάς, κατανάλωση αλκοόλ, αποστασιοποίηση, χαμηλές επιδόσεις στην εργασία, σωματικές ενοχλήσεις όπως πονοκέφαλοι κ.α.
Ορισμένες δηλώσεις ή σκέψεις που μπορεί να κάνουν οι εργαζόμενοι είναι:
«Νιώθω να πνίγομαι», « Το πρωί δεν μπορώ να πάρω τα πόδια μου να πάω στη δουλειά», « Δεν μπορώ να συγκεντρωθώ», «Δεν με ενδιαφέρει η δουλειά», « Δεν ξέρω τί μου συμβαίνει», κ.α.
Δεν είναι απαραίτητο κάποιος που βιώνει τέτοιες δυσκολίες να έχει επαγγελματική εξουθένωση. Μπορεί να βιώνει μια άλλη κατάσταση. Χρειάζεται οπωσδήποτε να συμβαίνει στα πλαίσια της εργασίας, όχι απαραίτητα τη στιγμή μόνο που δουλεύει κανείς, αλλά κατά κάποιο τρόπο, επειδή δουλεύει.
Γιατί κάποιος μπορεί να βιώσει επαγγελματική εξουθένωση;
Υπάρχουν πολλές εξηγήσεις για την εκδήλωση αυτής της κατάστασης και είναι πολλοί οι επιστήμονες που ακόμη το διερευνούν. Ωστόσο, κάποιοι παράγοντες μπορεί να είναι η υπερενασχόληση με τη δουλειά, η έλλειψη ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, το μεγάλο φόρτο εργασίας, οι κακές εργασιακές συνθήκες, οι μη βοηθητικοί προϊστάμενοι, η έλλειψη συναδελφικότητας, κ.α.
Τι θα βοηθούσε κάποιον να προστατευτεί από μια τέτοια κατάσταση;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορεί ένας εργαζόμενος να προστατευτεί από μια τέτοια βασανιστική κατάσταση και οι οποίοι δεν αφορούν μόνο τον ίδιο. Το πλαίσιο εργασίας μπορεί είτε να αποδυναμώσει, είτε να ενισχύσει το burnout. Ένας ικανός και ευαισθητοποιημένος προϊστάμενος μπορεί να δημιουργήσει, μαζί με τους υπόλοιπους εργαζομένους ένα υγιές και θετικό κλίμα εργασίας, όπου τα άτομα θα μπορούν να δουλέψουν με ασφάλεια και να λάβουν υποστήριξη όταν το χρειάζονται. Η ενίσχυση της συναδελφικότητας παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Τί πιο ανακουφιστικό όταν έχεις ένα συνάδελφο να σε ακούσει και να σε καταλάβει όταν δυσκολεύεσαι με μια κατάσταση;
Όμως, και ο ίδιος ο εργαζόμενος έχει ευθύνη να προστατέψει τον εαυτό του. Το «να δουλεύουμε για να ζούμε και όχι να ζούμε για να δουλεύουμε» είναι μια πολύ σχετική με το θέμα φράση. Χρειάζεται ο εργαζόμενος να φροντίσει και τις προσωπικές του ανάγκες, σαν να φορτίζει τις «μπαταρίες» του. Χωρίς ψυχικά αποθέματα δεν είναι εύκολο να διαχειριστεί κανείς τις δυσκολίες που προκύπτουν, ειδικά όταν μιλάμε για ένα ανασφαλές επαγγελματικό περιβάλλον, που πλέον στις μέρες μας είναι πολύ συχνό φαινόμενο. Η γενική εργασιακή πραγματικότητα είναι μια δυσχερής κατάσταση που δημιουργεί μεγάλη ανασφάλεια, αλλά και το καθήκον για κάθε εργαζόμενο να προστατέψει την υγεία του, όσο μπορεί καλύτερα. Οι φίλοι, η οικογένεια, χόμπυ, ακόμη και μια απλή βόλτα μπορεί να μας αποφορτίσουν από μια δύσκολη μέρα και βάζουν τα θεμέλια για τη πρόληψη του burnout.
Τί πρέπει να κάνει κανείς αν νομίζει ότι βιώνει μια τέτοια κατάσταση;
Πολλές φορές μπορεί να νομίζει κανείς ότι έχει burnout, άλλωστε πολλοί εργαζόμενοι το χρησιμοποιούν σαν έκφραση συχνά. Ωστόσο, διαφέρει σημαντικά από το εργασιακό άγχος, που είναι μια πιο απλή και βραχεία κατάσταση. Η επαγγελματική εξουθένωση είναι μια πιο σοβαρή και χρόνια κατάσταση που οδηγεί σε πολύ έντονα συμπτώματα και αρνητικές συνέπειες για το άτομο. Χρειάζεται εξειδικευμένη υποστήριξη από ψυχολόγο ή άλλο επαγγελματία υγείας.
Γιατί είναι σημαντικό να γίνεται συζήτηση για αυτό το θέμα;
Πλέον είναι γνωστό ότι υπάρχουν πάρα πολλοί εργαζόμενοι που βιώνουν επαγγελματική εξουθένωση. Δυστυχώς, αυτό που επίσης είναι γνωστό είναι η προκατάληψη, το στίγμα και η έλλειψη γνώσεων που υπάρχει γύρω από αυτό το θέμα. Δύσκολα θα νιώσει ένας εργαζόμενος την ασφάλεια να πει στον προϊστάμενο του ή στους συναδέλφους ότι βιώνει τέτοια συμπτώματα ή μπορεί ακόμη και να μην ξέρει τί του συμβαίνει και γιατί. Έρευνες καταδεικνύουν τη μεγάλη συσχέτιση στις απόψεις των ατόμων μεταξύ της επαγγελματικής εξουθένωσης και της επαγγελματικής ανεπάρκειας του εργαζομένου. Πολλοί δηλαδή πιστεύουν ότι ένας εργαζόμενος που έχει burnout είναι κακός επαγγελματίας. Επίσης, πολλά εργασιακά πλαίσια δεν δίνουν την απαραίτητη σημασία στην φροντίδα των εργαζομένων.
Άρα συζητώντας και μαθαίνοντας πληροφορίες για την επαγγελματική εξουθένωση, τα άτομα μαθαίνουν για ένα θέμα που υπάρχει η τάση να μένει «κάτω από το χαλί» ως ταμπού και ίσως έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί έγκαιρα ή να υπάρχει πρόληψη αυτού.
